چکیده

موضوع حسابرسی کامپیوتری سالهاست که در دنیا مطرح شده و در ایران و سازمان حسابرسی روی این موضوع کار می شود. در مقاله حاضر، مزایا و معایب مختلف کاربرد کامپیوتر در موسسات حسابرسی بررسی شده و آثار بکارگیری کامپیوتر در بخش حسابرسی و حرفه ای موسسات حسابرسی یا آنچه به اختصار حسابرسی کامپیوتری نامیده میشود و نیز آثار استفاده از کامپیوتر در بخش غیر حرفه ای موسسات حسابرسی یا به تعبیر دیگر کاربرد تکنولوژی اطلاعاتی در درون موسسه حسابرسی مورد توجه قرار گرفته و ارتباط آنها با یکدیگر مطالعه شده است . در این مقاله ، نخست یافته های حاصل از پرسشنامه ای که میان حسابداران رسمی شاغل در موسسات حسابرسی شهرهای تهران و اصفهان توزیع شده است ، برای بررسی موانع استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری در حسابرسی مورد استفاده قرار گرفته است .سپس با روش کتابخانه ای -پیمایشی به بررسی مقاالت موجود در این زمینه پرداخته شده و راه حل های مناسب برای آن ارائه گردیده است . یافته های این تحقیق بیان گر آن است که علت اصلی عدم استفاده از نرم افزار های کامپیوتری در حرفه حسابرسی عمدتا ناشی از
۱ -ضعف اطالعاتی مدیران موسسات حسابرسی
۲ -ضعف قوانین و مقررات مصوبه اداره دارایی و
۳ -عدم وجود استاندارد های مصوب در راستای استفاده از نرم افزار های فوق الذکر در این حرفه می باشد. با توجه به نیاز های روز افزون به حرفه حسابرسی و با توجه به افزایش حجم کارهای حسابرسی ، حرکت به سمت حسابرسی کامپیوتری اجتناب ناپذیر است . این کار می بایستی با هماهنگی و مشارکت سازمان حسابرسی متولی امور حسابرسی کشور( و سازمان فناوری اطلاعات )متولی سیاست گذاری امور مربوط به فناوری اطالعات کشور صورت گیرد. با این کار در طراحی و پیاده سازی محصول نرم افزاری حسابرسی ، هم موارد فنی حسابرسی لحاظ می شود و هم مسائل فنی کامپیوتری .

مقدمه:

یکی از اساسی ترین تعریف های حسابرسی کامپیوتری تعریف ویلیامسون ۱ است که بنابر آن حسابرسی کامپیوتری فرآیند کاربرد هر نوع سیستم مبتنی بر تکنولوژی اطلاعاتی در راستای کمک به حسابرسان در برنامه ریزی ، اجرا، کنترل ، تکمیل و هدایت فرآیند حسابرسی در راستای کاهش هزینه های عملیات حسابرسی است . البته کاربرد تکنولوژی اطلاعاتی در درون موسسه حسابرسی و استفاده از تکنولوژی یاد شده برای حسابرسی سیستمهای کامپیوتری صاحبکار دو موضوع متمایز از یکدیگر است.
نرم افزار های کامپیوتری ، ضرورتی برای حرفه حسابرسی

تاریخچه :

شاید بتوان شروع و تاریخچه حسابرسی کامپیوتری را سوء استفاده هایی که در این زمینه بوجود آمده دانست .در سال ۱۹۹۱ رسوایی مربوط به شرکت corporation Funding Equity موجب ظهور متخصصین حسابرسی کامپیوتری شد. در سال ۱۹۹۱ یک گروه کوچک از افراد با مشاغل مشابه کنترل های حسابرسی در سیستم های کامپیوتری که عملیات سازمان هایشان بشکل فزاینده ای فعال می شدند با احساس نیاز به مرکزیت دادن منبع اطلاعات و راهنمایی در این زمینه به بحث نشستند. در سال ۱۹۹۹ همکاری این گروه با عنوان انجمن حسابرسان سیستمهای الکترونیکی ۲ شکل گرفت .در سال ۱۹۱۹ انجمن حسابرسان سیستمهای الکترونیکی به انجمن حسابرسان سیستم های اطلاعاتی ۳ تبدیل شد تا نیاز منحصر بفرد، گوناگون و فن آوری پیشرفته را در زمینه شکوفایی فن آوری اطالعات ، برآورده کند. انجمن حسابرسان سیستم های اطلاعاتی با برخورداری از ارتباط با متخصصان بیش از ۱۱۱ کشور جهان ، از پیشروترین انجمن های حرفه ای جهان در این زمینه شمرده می شود. هزینه یابی و علت سنجی
مخارج بایگانی پرونده های حسابرسی هم اکنون تبدیل به معضل بسیاری از مؤسسات حسابرسی شده است ، چرا که به رغم نفوذ کامپیوتر در بسیاری از ابعاد و علوم محیط پیرامون ، آخرین حرفه ای که خود را همچنان بیگانه از این پیشرفت نگه داشته و به شدت در این خصوص از خود مقاومت نشان می دهد، حرفه حسابرسی است . بخشی از دلایل ریشه ای آن می تواند مرتبط با موارد زیر باشد.
الف ) قوانین تجاری و حقوقی ، که فعالان اقتصادی را ملزم به نگهداری دفاتر و مستندات خود حتی تا یک دهه می نماید تا جایی که این اشخاص را مجاز نکرده که مدارک قابل اتکا از قبیل اسکن تصاویر و فیلم را در هر محکمه ای جایگزین مستندات اصلی کنند.
ب) عدم استفاده از ظرفیت نیروی جوان و مجهز به دانش فناوری اطلاعات در کنار ساختارهای قدرت و تصمیم گیری حرفه حسابرسی .
پ) خلا موجود در کاربرد فناوری اطلاعات مرتبط با حرفه حسابرسی در نظام آموزشی عالی کشور
ت) گران بودن بهای نرم افزار، پیاده سازی و آموزش ، خدمات پشتیبانی و به طور کلی نداشتن توجیه اقتصادی این مقوله در شروع کار.
ث) عدم آگاهی مدیران ارشد از این حرفه و به تبع آن مقاومت در خصوص اجرای کامپیوتری فرآیند حسابرسی از جمله هدف های کامپیوتری کردن حسابرسی را، ارتقای کارایی و اثربخشی و کاهش بهای تمام شده مخاطرات حسابرسی ، بهبود زمان پاسخ گویی و کاهش سطح اطلاعات فنی لازم برای انجام کار دانست .این کار به نحوی است که کارکنان کم سابقه تر، بتوانند وظایفی را که در حال حاضر به وسیله کارکنان ارشد به مراتب گران تر انجام می شود به عهده گیرند.در بیان دیگرمزایای حسابرسی کامپیوتری میتوان گفت که با استفاده از اطلاعات سال قبل در حسابرسی کامپیوتری و انتقال آنها از طریق پرونده ها به جای تهیه دستی ، میتوان مقدار زیادی در وقت صرفه جویی کرد.
کشور های پیشرو در این زمینه اغلب از نرم افزار هایی در برنامه ریزی ، نظارت و ثبت سوابق امور، برنامه های نرم افزاری عمومی از پیش آماده نظیر نرم افزار های کاربرگهای الکترونیکی و واژه پردازها استفاده می کنند.البته از نرم افزار های کوچکتری همچون نرم افزار های مربوط به چک لیست های مرتبط با قوانین و تدوین برنامه های حسابرسی نیز استفاده می شود ، اما متاسفانه در ایران برای گرایش به این سو عمل چشم گیری صورت نگرفته است ، به طوری که حتی بسیاری از مدیران ارشد شاغل در این حرفه ، آگاهی ای از وجود حسابرسی کامپیوتری ندارند و هنوز به طور سنتی جهت دست یابی به اهداف خود برنامه ریزی می کنند.اگرچه در این بین افرادی بودند که مدل های نرم افزاری متفاوتی را بکار برده اند، اما هریک به نوبه خود دارای نقاط ضعف و قوت فراوانی هستند.

برنامه حسابرسی و سیستم های کامپیوتری

برنامه حسابرسی سیستم های کامپیوتری باید به طور مستقیم در جهت هدف های حسابرسی باشد. بنابراین ، برنامه حسابرسی برای رسیدگی به سیستم های کامپیوتری باید بر پایه هدف های عمومی حسابرسی و ویژگی های کامپیوتر و پردازش کامپیوتری تنظیم شود.
ویژگی های حسابرسی در محیط کامپیوتری
ویژگی های محیط کامپیوتری که در زیر آمده است در تنظیم برنامه حسابرسی تأثیر دارد:
ـ تکنولوژی پردازش کامپیوتری شامل تکنولوژی سخت افزار، نرم افزار، ارتباطات و غیره.
ـ تکنیک های فنی ایجاد و توسعه سیستم های کاربردی کامپیوتری .
ـ تغییرات مداوم در سیستم های کامپیوتری به علت تغییر نیازهای استفاده کننده و تکنولوژی کامپیوتر.
ـ ثبت اطلاعات فعالیت ها در روی واسطه های (Medium )مغناطیسی مانند نوار (Tape )یا دیسک (Disk) برای پردازش کامپیوتری اطلاعات.

استانداردهای حسابرسی سیستمهای اطلاعاتی کامپیوتری

۱ -قرارداد حسابرسی
۱-۱ -مسئولیت ، اختیار و حسابدهی مسئولیت ، اختیار و حسابدهی واحد حسابرسی سیستمهای اطالعاتی کامپیوتری باید در قرارداد حسابرسی به گونه ای مناسب مستند شود.
۲ –استقلال
۱-۲ -استقالل حرفه ای حسابرس سیستمهای اطالعاتی کامپیوتری باید در همه موارد مربوط به حسابرسی ، استقالل رای داشته باشد و نسبت به واحد مورد رسیدگی نیز مستقل به نظر برسد.
۲-۲ -روابط سازمانی واحد حسابرسی سیستمهای اطالعاتی کامپیوتری باید تا آن اندازه مستقل از قسمت مورد رسیدگی باشد که بتواند کار حسابرسی را با بیطرفی کامل اجرا کند.
۳ -آیین رفتار حرفه ای و استانداردها
۱-۳ -آیین رفتار حرفه ای حسابرس سیستمهای اطالعاتی کامپیوتری باید ضوابط آیین رفتار حرفه ای انجمن حسابرسان سیستمهای اطالعات کامپیوتری را رعایت کند
۲-۳ -مراقبتهای تخصصی حرفه ای حسابرس سیستمهای اطالعات کامپیوتری باید در تمام جنبه های کار حسابرسی ، مراقبتهای تخصصی و حرفه ای را به کار برد و استانداردهای حرفه ای حسابرسی را رعایت کند.
۴ -صالحیت حرفه ای
۱-۴ -مهارت و دانش حسابرس سیستمهای اطالعاتی کامپیوتری باید دارای صالحیت حرفه ای باشد و مهارت و دانش الزم را برای انجام دادن کار حسابرسی داشته باشد.
۲-۴ -آموزش مستمر حسابرس سیستمهای کامپیوتری باید به صالحیت فنی خود را با مشارکت مستند در آموزشگاهای حرفه ای حفظ کند.
۵ -برنامه ریزی
۱-۵ -برنامه ریزی حسابرسی
حسابرس سیستمهای اطلاعاتی کامپیوتری باید کار حسابرسی را به گونه ای برنامه ریزی کند که هدفهای حسابرسی را در برگیرد و در اجرای کار، استانداردهای حرفه ای حسابرسی مورد نیاز آن کار، رعایت شود.
۶ -اجرای عملیات حسابرسی
۱-۶ -سرپرستی و نظارت
کارکنان حسابرسی سیستمهای اطلاعاتی کامپوتری باید به گونه ای مناسب ، سرپرستی شوند و بر کار آنان چنان نظارت گردد که از” تامین هدفهای حسابرسی و رعایت استانداردهای حرفه ای حسابرسی مربوط ، اطمینان حاصل شود.
۲-۶-شواهد
حسابرس سیستمهای اطلاعاتی کامپیوتری در طول کار حسابرسی باید شواهد کافی ، قابل اعتماد، مربوط و مفید را به گونه ای گردآوری کند که هدفهای حسابرسی ، به طور اثر بخشی برآورده شود. یافته های حسابرسی و نتیجه گیری ها باید براساس تجزیه و تحلیل و تفسیر مناسب این شواهد باشد.
۷ -گزارشگری
۱-۷ -شکل و محتوای گزارش حسابرس
حسابرس سیستمهای اطلاعاتی کامپیوتری در پایان کار حسابرسی باید گزارش خود را در شکلی مناسب به استفاده کنندگان مورد نظر، ارائه کند. گزارش حسابرس باید دامنه ، هدفها، دوره مورد رسیدگی و نوع و حدود کار انجام شده را به روشنی بیان کند. مشخصات سازمان مورد رسیدگی ، استفاده کنندگان مورد نظر و هرگونه محدودیت در توزیع نسخ گزارش باید در گزارش حسابرس مشخص شود. گزارش حسابرس باید یافته های حسابرسی ، نتیجه گیری ها و پیشنهادهای اصالحی ارائه شده و همچنین ، هرگونه ایراد یا شرط مربوط به حسابرسی را به روشنی نشان دهد .
۸ -اقدامات پیگیرانه
۱-۸-پیگیری

امکان استفاده از کامپیوتر برای حسابرسی

به دلیل ویژگی های مزبور، برنامه حسابرسی باید رسیدگی به طراحی ، ایجاد و نگهداشت سیستم های کاربردی کامپیوتری بااهمیت را نیز شامل گردد.پردازش کامپیوتری اطلاعات از دو جنبه بر حسابرسی صورت های مالی تأثیر دارد. یک جنبه اثر آن در مطالعه و ارزیابی کنترل های داخلی است که شامل ارزیابی کنترل های عمومی مرکز خدمات کامپیوتری و کنترل های کاربردی سیستم های کامپیوتری مالی است . مطالعه و ارزیابی کنترل های داخلی در سیستم های کامپیوتری به دو مرحله تقسیم می شود. مراحل مزبور عبارتند از مرحله مقدماتی بررسی و مرحله تکمیل بررسی . حسابرس همواره مرحله مقدماتی بررسی را انجام می دهد. در مواردی که حسابرس قصد داشته باشد که بر کنترل های سیستم های کامپیوتری اتکاء کند مرحله تکمیل بررسی و آزمون های رعایت را برای حصول اطمینان از اجراء کنترل های موردنظر در دوره مورد رسیدگی انجام می دهد. جنبه دیگر اثر پردازش کامپیوتری اطلاعات بر حسابرسی ، در مرحله آزمون محتوای (test Substantive )صورت های مالی است . هدف حسابرس در این مرحله تأمین شواهد کافی به منظور ارائه نظر درباره صورت های مالی است . آزمون محتوا شامل روش های بررسی تحلیلی و آزمون های تفصیلی است . چند نمونه از آزمون های تفصیلی در رابطه با کاربردهای کامپیوتری در زیر آمده است :
۱ -آزمون درست و کامل بودن اطالعات در رکوردهای کامپیوتری .
۲ -مقایسه عین موجودی ها با صورت موجودی تهیه شده توسط سیستم های کامپیوتری .
۳ -اخذ تائیدیه از مراجع خارج از واحد تجاری درباره صحت مانده حساب ها یا سایر اطلاعات فایل ها.
فواید حسابرسی کامپیوتری فواید کلی استفاده از کامپیوتر در موسسات حسابرسی در یکی از نشریات نیمه رسمی انجمن حسابداران خبره انگلستان و ویلز تحت عنوان استفاده از کامپیوتر در مدیریت ، برنامه ریزی ، انجام و تکمیل حسابرسی ها به منظور حذف یا کاهش زمان صرف شده بر روی محاسبات و وظایف اداری ، در راستای ارتقای کیفیت قضاوت حسابرسی و نیل به یکنواختی در کیفیت حسابرسی ذکر شده است که نتیجه گیری آن به شرح ذیل می باشد:
۱ -بهبود در کیفیت و قضاوت حسابرسی :اصلی ترین فایده ای که برای موسسات حسابرسی در استفاده از تکنولوژی اطلاعاتی مطرح می شود، ارتقای کیفیت حسابرسی است . ۲ -افزایش کارایی و کاهش بهای تمام شده در کار حسابرسی :در ارزیابی فواید استفاده از کامپیوتر در حسابرسی ، تاکید بسیاری بر صرفه جویی در زمان و بهای تمام شده کارهای حسابرسی وجود دارد.حسابرسانی که از روش های حسابرسی کامپیوتری استفاده می کنند اغلب دریافته اند که کاهش زمان حسابرسی به آنها اجازه می دهد بدون افزایش بهای تمام شده ، کاهش یا کنترل هزینه های حسابرسی ، کارهای دیگری را به انجام برسانند و یا اینکه توانسته اند بر سود آوری کار حسابرسی خاص بیفزاید.
۳ -بهبود وضعیت رقابتی : شرکا و مدیران موسسات بزرگ در مصاحبه های انجام شده بر حفظ وضعیت رقابتی خود با موسسات دیگر تاکید فراوان داشته اند.منظور آنها از این تاکید، نه تنها حفظ برتری نسبی در مقابل موسسات کوچکتر، بلکه بهبود وضعیت رقابتیشان با سایر موسسات بزرگ است.

مواد و روش ها
گزاره های تحقیق

تحقیق حاضر برای دست یافتن به اهداف زیر انجام گرفته است :
۱ -بررسی موانع استفاده از نرم افزار های کامپیوتری در فرآیند حسابرسی
۲ -بررسی میزان آشنایی حسابداران رسمی ایران با فواید استفاده از سیستم های کامپیوتری در عملیات حسابرسی روش تحقیق
تحقیق پیش رو از لحاظ هدف و روش مورد استفاده ، پیمایشی -کتابخانه ای می باشد.جهت تدوین متون و ادبیات پژوهش از مطالعات کتابخانه ای استفاده شده است .در بخش میدانی برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه پژوهشگر ساخته ، استفاده شده است .برای آزمون قابلیت اعتماد پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است که آماره این تحقیق برای کلآزمون برابر با %۱۸ ، بیانگر قابلیت اعتماد پرسشنامه است .به منظور حصول اطمینان از اعتبار روایی ( پرسشنامه ،سوال های پرسشنامه با نظر متخصصان و صاحب نظران در چندین مرحله اصالح و نهایی شد.جامعه آماری این پژوهش حسابداران رسمی شاغل در موسسات حسابرسی با حداقل رده مدیر فنی در شهرهای تهران و اصفهان است .حجم جامعه آماری بر اساس فرمول ککران ۱۸ نفر انتخاب شد که در نهایت ۱۱ پرسشنامه دریافت گردید.
در این پرسشنامه ها از پاسخ دهنده خواسته شده بود به ۲۱ سوال به صورت تستی که پاسخ ها در قالب طیف ۱ گزینه ای لیکرت قرار داشت پاسخ دهند.به هر یک از سوالات نمره ای اختصاص و در نهایت بر اساس پاسخ های اخذ شده ، نتیجه گیری صورت گرفته است .همچنین در ابتدای پرسشنامه اطلاعات از قبیل سن ،میزان سابقه کاری و سمت ، از پاسخ دهندگان پرسیده شده است که به عنوان مبنایی برای تجذیه و تحلیل اطلاعات قرار میگیرد. نتایج حاصل از تلخیص اطلاعات پاسخ دهندگان به صورت نمودار های زیر طبقه بندی شده است:
گذاره های اصلی مطرح شده در پرسشنامه ناشی از موارد زیر می باشد:
۱ -تاثیر هزینه های حسابرسی بر استفاده از کامپیوتر در حسابرسی
۲ -تاثیر زمان جمع آوری ، طبقه بندی ، تلخیص و گزارش گیری بر استفاده از کامپیوتر درحسابرسی
۳ -تاثیر دقت و صحت کار های انجام شده بر استفاده از کامپیوتر در حسابرسی
۴ -تاثیر قوانین و مقررات اداره دارایی بر استفاده از کامپیوتر در حسابرسی
۵ -تاثیر استاندارد های مصوب بر استفاده از کامپیوتر در حسابرسی
۶ -تاثیر آشنایی سطوح مدیریت با کامپیوتر بر استفاده از کامپیوتر در حسابرسی
۷ -تاثیر نیاز و تقاضای نرم افزار های حسابرسی بر استفاده از کامپیوتر در حسابرسی
جهت ارزیابی هر یک از گذاره های مشخص شده در باال، ۳ سوال در پرسشنامه مطرح شد.
پس از دریافت پرسشنامه های تکمیل شده نرمال بودن داده ها برسی و اقدام به تلخیص داده ها صورت گرفت که اطلاعات آن در جدول زیر قابل مشاهده می باشد:
یافته های پژوهش
با توجه به جواب های اخذ شده از پرسشنامه ها و تجزیه و تحلیل موارد مشخص شده ، تاثیر هر یک از عوامل فوق بر عدم اجرای حسابرسی کامپیوتری نمایان گر شده است.
جواب مشخص شده در جدول ….. باال بیانگر میزان تاثیر هر یک از عوامل فوق بر استفاده از نرم افزارهای کامپیوتری در فرآیند حسابرسی می باشد.حداکثر نمره تخصیص داده شده بر اساس طیف لیکرت ، ۵ و حداقل آن ۰ می باشد.هر گزاره ای که نمره باالتری اخذ کرده باشد،تاثیر بیشتری بر عدم اجرای حسابرسی کامپیوتری دارد.
از ۷ عامل مشخص شده به عنوان موانع اجرای حسابرسی کامپیوتری ، آموزش سطوح مدیریت با بیشترین میانگین نمرات ، و تاثیر حسابرسی کامپیوتری بر دقت و صحت اطالعات با کمترین میانگین نمرات مشخص شده است . مطالعات کتابخانه ای
حسابرسی کامپیوتری و اهداف آن
با توجه به اینکه در مواردی صاحبکاران حسابرسی برای پردازش کلیه و یا قسمتی از اطلاعات مالی خود از کامپیوترها استفاده می کنند، استفاده از کامپیوتر و برخورداری از دانش کامپیوتری کافی برای حسابرسان ضرورت بیشتری یافته و لذا باید به اثرات آن بر حرفه حسابرسی توجه داشت .
هدف کلی از حسابرسی سیستمهای کامپیوتری مورد استفاده در پردازش اطلاعات مالی ،اظهار نظر نسبت به صورتهای مالی تهیه شده بر مبنای اطلاعات پردازش شده توسط کامپیوتر است و از این لحاظ هدف رسیدگی به سیستم های دستی مالی یکسان بوده ولی نحوه حسابرسی و رسیدگی های مربوط به آن شامل مواردی متفاوت است .اهمیت این موضوع به حدی است که اگر حسابرسان در آینده نتوانند دانش مورد نیاز در رابطه با حسابرسی سیستمهای کامپیوتری مالی را فراگیرند به مرور از حرفه خارج خواهند شد.
اگر موسسه ای تصمیم بگیرد روش انجام حسابرسی خود را به حسابرسی کامپیوتری تبدیل نماید معمولا باید اقدامات لازم را جهت خریداری مقداری تجهیزات کامپیوتری به نحوی که تجهیزات خریداری شده برای مقاصد پشتیبان و کاربردهای احتمالی در حسابرسی قابل استفاده باشد و همچنین نسبت به خریداری و آموزش نرم افزارهای موجود حسابرسی نیز اقدام نماید.
تکنیکها و ابزارهای کامپیوتری که در حسابرسی استفاده می شوند را می توان به ۱۱ گروه زیر تقسیم نمود:
۱ -کاربرگهای الکترونیکی
۲ -بازیابی و تحلیل اطلاعات
۳ -کشف تقلب و جعل اطلاعات
۴ -امنیت و کارایی شبکه
۵ -امنیت تجارت الکترونیک و اینترنت
۶-کنترل و نظارت مداوم
۷ -گزارش گیری حسابرسی
۸ -بانک اطلاعات سوابق حسابرسی
۹ -آموزش مبتنی بر کامپیوتر
۱۰ -پیگیری زمانی حسابرسی
فن آوری اطلاعات در ایران در رابطه با بحث فناوری اطلاعات ، ابتدا باید پیشرفت تکنولوژی در کشور های خارج را با پیشرفت در ایران مقایسه نمود.مراحل ساخت نرم افزار که از شناخت شروع می شود تا آموزش و استقرار، نیازمند کار گروهی است ، اما این امر در ایران معنایی ندارد.بزرگترین مشکل در تولید سیستمهای نرم افزاری در ایران این است که کار گروهی و تیمی به سختی نتیجه بخش خواهد بود. البته نمی توان این امر را نادیده گرفت که کوشش های جسته و گریخته ای برای استفاده از فناوری صورت گرفته ولی این پیشرفت ها هرگز چشمگیر نبوده است .حسابرسان با استفاده از امکانات عمومی کامپیوتری موجود، اعم از نرم افزاری و سخت افزاری ، فرصتهای خوبی برای مکانیزه کردن کار حسابرسی داشته اند ولی حتی در این سطح ، نتایجی که عمومیت داشته باشد به دست نیامده است . این موضوع هم در مورد کارهای پشتیبانی حسابرسی که در دفتر موسسه حسابرسی انجام می شود و هم در مورد کارهای عملیاتی حسابرسی که در محیط صاحبکار انجام می شود، صادق است . در نتیجه هنوز کارهای حسابرسی به طور عمده ، دستی و به روشهای قدیمی انجام می شود. در حرفه حسابرسی مستقل در ایران ، خلاف محیط حسابداری شرکت ها که با نرم افزار عجین شده ، و کار حسابدار از روز اول با نرم افزار شروع می شود، پیشرفتی وجود نداشته است .نمیتوان پیشرفت را در حد استفاده از اکسل (Excel )یا اکسس (Access )فقط جهت تهیه برگ اوقات کار یا تهیه کاربرگهای اصلی و فرعی دانست .با وجود این فرض نیز انگشت شمارموسسه هایی هستند که حتی درسطح پایین تر از شرکا، یعنی سرپرستان ارشد یا حسابرسان ارشد، نسل جوانی که از دانشگاه وارد حرفه شده اند و هم زمان در درس هایشان با مباحث کامپیوتری آشنا شده اند،به گونه ای منطق نرم افزاری در ذهنشان شکل گرفته و گرایش بیشتری به کاربرد این نرم افزار ها دارند.البته این امر که در حال حاضر برخی از موسسه ها نیز از نرم افزار ای سی ال (ACL )به صورت آزمایشی استفاده می کنند انکار ناپذیر است ، اما آن نیز محدودیتهای خاص خود را به دنبال دارد.

بحث و نتیجه گیری

پژوهش حاضر، در راستای ارائه نگرشی جدید نسبت به دید عمومی در خصوص استفاده از نرم افزار های کامپیوتری در حرفه حسابرسی پرداخته است .نتایج حاصل از بررسی های بعمل آمده بیانگر این است که به طور کلی ،سه عامل “آشنایی سطوح مدیریت با کامپیوتر”،” قوانین و مقررات اداره دارایی ” و “استاندارد های مصوب سازمان حسابرسی ” بیشترین تاثیر را برعدم استفاده از سیستم ها و نرم افزار های کامپیوتری در حرفه حسابرسی دارند.
پیشنهاد های کاربردی تحقیق
برای دست یابی به حسابرسی مکانیزه با فرایند های کامپیوتری باید مراحل چند گانه ای طی شود که به شرح ذیل می باشد:
۱ -در ابتدا باید قوانین مالیاتی و سیستم های اطلاعاتی دارایی به این سمت سوق پیدا کند.
۲ -سازمان حسابرسی باید به تدوین استاندارد های مرتبط با حسابداری و حسابرسی کامپیوتری اقدام نماید.
۳ -کلیه سیستم های کامپیوتری مورد استفاده در شرکتها باید به صورت واحد تصحیح شده و مطابق با استاندارد های مصوب در آیند.
۴ -انتقال از حسابرسی دستی به حسابرسی کامپیوتری باید به صورت مرحله به مرحله باشد، چرا که اگر این عمل به صورت کلی انجام شود با شکست مواجه خواهیم شد.
۵ -در ابتدای فرآیند باید تنها نگه داری و ذخیره سازی اطلاعات حسابرسی شده را به کامپیوتر واگذار نمود و تجزیه و تحلیل آن باید بوسیله افراد صورت گیرد.
۶ -به مرور و با مشخص شدن موانع ، باید در خصوص نحوه تغییر به سیستم های تحلیل گر حسابرسی تصمیم گیری و مقدمات تغییر به آن را محیا نمود تا از حجم کار های حسابرسی کاسته شود.
۷ -آموزش کارکنان استفاده کننده از ابزار سیستمی باید فراهم و دوره های مورد نظر برگذار شود تا فرهنگ سازی مورد نیاز صورت گیرد.

منابع

انجمن حسابداران خبره انگلستان و ویلز،۱۹۹۳،صفحه۵
فرقاندوست حقیقی ،کامبیز،حسابرسی کامپیوتر ارتقای کیفیت یا ظاهر، ص ص ۳۹ تا ۴۲
طباطبائیان ، مریم و السادات ، تکنیک رایانه ای حسابرسی
مازاد،محمد،فنون رایانه ای حسابرسی ،حسابرس ۱۱ و ۱۲
یعقوب نژاد،احمد و سعید نادری (۱۳۸۳)، فناوری اطالعات و حرفه ،حسابرس ۱۱،صفحه ۱۴ تا ۱۱
آریا، ناصر، حسابرسی سیستم های کامپیوتری ، نشریه ۸۳ سازمان حسابرسی ) (۱۳۹۰)
آریا، ناصر، آشنایی باانجمن حسابرسان سیستمهای اطلاعاتی کامپیوتری (۱۳۹۱)