فهرست
- ۱ مقدمه: تولد یک فناوری انقلابی
- ۲ ۱. ویژگی‌های اصلی فناوری بلاکچین
- ۳ ۲. کاربرد فناوری بلاکچین در حسابرسی و کنترل
- ۳.۱ ۲.۱. حسابرسی مستمر و آنی
- ۳.۲ ۲.۲. تغییر پارادایم از حسابرسی مبتنی بر نمونه
- ۳.۳ ۲.۳. حسابرسی خودکار
- ۳.۴ ۲.۴. دانش جدید مورد نیاز برای حسابرس
- ۳.۵ ۲.۵. معرفی انواع جدیدی از ریسک‌ها و تقلب‌ها
- ۳.۶ ۲.۶. انطباق از طریق طراحی (Compliance by Design)
- ۳.۷ ۲.۷. نیاز به اعتبارسنجی اطلاعات خارج از زنجیره
- ۳.۸ ۲.۸. چالش‌ها و فرصت‌های جدید
- ۴ ملاحظات نهایی
مقدمه: تولد یک فناوری انقلابی
فناوری بلاکچین در سال ۲۰۰۸ با انتشار مقاله‌ای درباره بیت‌کوین متولد شد. این مقاله یک سیستم پول الکترونیکی همتا به همتا را معرفی کرد. امروزه کاربرد فناوری بلاکچین در حسابرسی و صنایع دیگر به سرعت در حال رشد است. این فناوری ترکیبی نوآورانه از مفاهیم محاسباتی گوناگون است. این مفاهیم شامل شبکه‌های همتا به همتا (P2P) و رمزنگاری می‌شود. امضای دیجیتال و توابع هش نیز بخش مهمی از آن هستند.
شبکه بیت‌کوین از بلاکچین برای پردازش امن تراکنش‌ها استفاده می‌کند. این کار پرداخت‌های آنلاین را بدون نیاز به شخص ثالث ممکن می‌سازد. تراکنش‌ها در بلوک‌هایی در یک دفتر کل (Ledger) ثبت می‌شوند. این دفتر کل در تمام گره‌های شبکه ذخیره شده است. واژه «بلاکچین» به معنای زنجیره‌ای از همین بلوک‌ها است.
بیت‌کوین یک محدودیت مهم دارد؛ بلاکچین آن فقط برای تراکنش‌های پولی است. در سال ۲۰۱۳، ویتالیک بوترین، پلتفرم اتریوم را پیشنهاد داد. اتریوم برای توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز طراحی شده است. این بلاکچین قادر به اجرای قراردادهای هوشمند (Smart Contracts) است. این قراردادها کدهای محاسباتی هستند که به طور خودکار اجرا می‌شوند.
۱. ویژگی‌های اصلی فناوری بلاکچین
این مقاله که توسط متخصصان دیوان محاسبات فدرال برزیل تهیه شده، ویژگی‌های کلیدی این فناوری را به شرح زیر توضیح می‌دهد. درک این ویژگی‌ها برای شناخت بهتر کاربرد فناوری بلاکچین در حسابرسی ضروری است.
۱.۱. شفافیت فوق‌العاده و حسابرسی‌پذیری
شفافیت بلاکچین به همه شرکت‌کنندگان اجازه می‌دهد تاریخچه تراکنش‌ها را ببینند. این ویژگی قابلیت ردیابی را به شدت افزایش می‌دهد. کاربران می‌توانند تراکنش‌ها را به طور کامل حسابرسی کنند. این قابلیت برای کاربردهای دولتی بسیار اهمیت دارد.
۱.۲. توزیع‌شدگی و تمرکززدایی
تمرکززدایی به معنای انتقال کنترل از یک نهاد مرکزی به شبکه است. شبکه بلاکچین می‌تواند به عنوان یک لایه یکپارچه‌سازی پایگاه داده عمل کند. این امر امکان استفاده مشترک بین سازمان‌ها را فراهم می‌کند. در نتیجه، یک دولت فوق‌متصل (hyper-connected) شکل می‌گیرد.
۱.۳. حذف واسطه‌ها (Disintermediation)
فناوری بلاکچین یک پارادایم جدید معرفی می‌کند. این فناوری امکان معامله بدون نیاز به واسطه مرکزی را فراهم می‌آورد. همچنین، نیاز به فرآیندهای پیچیده تطبیق حساب را کاهش می‌دهد. استفاده از قراردادهای هوشمند که خودکار اجرا می‌شوند، هزینه‌ها را کم می‌کند.
۱.۴. در دسترس‌پذیری (Availability)
همه شرکت‌کنندگان یک نسخه محلی از شبکه را در اختیار دارند. اگر یک گره از دسترس خارج شود، شبکه به کار خود ادامه می‌دهد. به عبارت دیگر، بلاکچین یک شبکه انعطاف‌پذیر با چندین نسخه از داده‌هاست. این موضوع تداوم خدمات عمومی را تضمین می‌کند.
۱.۵. تغییرناپذیری و یکپارچگی
بلاکچین از تکنیک‌های رمزنگاری برای محافظت از سوابق خود استفاده می‌کند. این تکنیک‌ها شامل توابع هش و امضای دیجیتال هستند. به همین دلیل، دستکاری در داده‌ها به سرعت قابل تشخیص است. این ویژگی تضمین می‌کند که بلاکچین یک رکورد تغییرناپذیر است.
۱.۶. انکارناپذیری (Irrefutability)
یکی از ویژگی‌های اساسی بلاکچین، رمزنگاری کلید عمومی است. این سیستم پایه‌ای برای احراز هویت کاربران شبکه است. امضای دیجیتال روی تراکنش‌ها، مدرکی غیرقابل انکار از هویت فرستنده ارائه می‌دهد.
۲. کاربرد فناوری بلاکچین در حسابرسی و کنترل
استفاده از فناوری بلاکچین در مؤسسات دولتی و خصوصی منجر به خدمات جدیدی خواهد شد. هم حسابرسان داخلی و هم خارجی می‌توانند گزارش‌ها را آنی دریافت کنند. این فناوری تغییرات قابل توجهی در چرخه اطلاعات سازمان ایجاد می‌کند. بنابراین، شیوه جمع‌آوری شواهد توسط حسابرس تغییر خواهد کرد.
۲.۱. حسابرسی مستمر و آنی
راه‌حل‌های توزیع‌شده، حاکمیت و شفافیت نهادهای عمومی را بهبود می‌بخشند. این امر دسترسی فوری جامعه به داده‌ها را فراهم می‌کند. با کاربرد فناوری بلاکچین در حسابرسی، نظارت مستمر بر هزینه‌های عمومی ممکن می‌شود. زمان لازم برای تأیید تراکنش‌ها به شدت کاهش می‌یابد.
۲.۲. تغییر پارادایم از حسابرسی مبتنی بر نمونه
در حسابرسی سنتی، باید نمونه مورد بررسی مشخص شود. این کار درجه‌ای از عدم قطعیت را به همراه دارد. بلاکچین می‌تواند جایگزین این روش شود. این یکی از مهم‌ترین جنبه‌های کاربرد فناوری بلاکچین در حسابرسی است. بررسی کل داده‌ها در دوره مشاهده امکان‌پذیر خواهد بود.
۲.۳. حسابرسی خودکار
تراکنش‌های بلاکچین شفاف، امن و قابل اعتماد هستند. حسابرسان می‌توانند رویه‌های خودکاری برای استخراج شواهد توسعه دهند. این امر نیاز به تطبیق داده‌ها در پایگاه‌های متعدد را از بین می‌برد. در نتیجه، کار حسابرس با خودکارسازی گزارش‌ها ارتقا می‌یابد.
۲.۴. دانش جدید مورد نیاز برای حسابرس
حسابرسان باید ریسک‌های خاص بلاکچین را درک کنند. متخصصان باید در زمینه‌های سیستم‌های توزیع‌شده و رمزنگاری تخصص کسب کنند. درک عمیق از این فناوری برای موفقیت در کاربرد فناوری بلاکچین در حسابرسی حیاتی است. استفاده از قراردادهای هوشمند نیز نیازمند دانش برنامه‌نویسی است.
۲.۵. معرفی انواع جدیدی از ریسک‌ها و تقلب‌ها
فرآیندهای حسابرسی باید اثربخشی کنترل‌های مرتبط با فناوری را ارزیابی کنند. این ارزیابی برای ارائه سطح اطمینان لازم، ضروری است. علاوه بر این، آسیب‌پذیری‌ها در قراردادهای هوشمند، نقاط توجه جدیدی برای حسابرس هستند. این چالش‌ها با پیشرفت کاربرد فناوری بلاکچین در حسابرسی پدیدار می‌شوند.
۲.۶. انطباق از طریق طراحی (Compliance by Design)
این اصطلاح به اعتبارسنجی کنترل‌ها قبل از اجرای راه‌حل بلاکچین اشاره دارد. این کار تضمین می‌کند که قوانین با مقررات قانونی مطابقت دارد. بنابراین، تقاضای بیشتری برای مشارکت حسابرسان در مرحله برنامه‌ریزی وجود خواهد داشت. قراردادهای هوشمند با هدف پیشگیری از تخلفات نوشته می‌شوند.
۲.۷. نیاز به اعتبارسنجی اطلاعات خارج از زنجیره
وقتی بلاکچین دارایی‌های دیجیتال را ثبت می‌کند، منبعی امن است. اما برای ثبت تراکنش‌های دنیای فیزیکی، تضمینی وجود ندارد. دروغ‌های ثبت‌شده در بلاکچین همچنان دروغ باقی می‌مانند. وظیفه حسابرس، تطبیق تراکنش‌های ثبت‌شده با واقعیت است.
۲.۸. چالش‌ها و فرصت‌های جدید
حتی با ثبت کل عملیات در بلاکچین، تخصص حسابرس همچنان مورد نیاز است. نحوه یافتن حقیقت تراکنش‌ها و حاکمیت شبکه، عوامل مهمی هستند. با استفاده نهادها از بلاکچین، شفافیت افزایش می‌یابد. نهادهای کنترلی باید از تحلیل داده و هوش مصنوعی بهره ببرند.
ملاحظات نهایی
پتانسیل کاربرد فناوری بلاکچین در حسابرسی و کنترل بسیار زیاد است. با این حال، این فناوری چالش‌هایی را نیز به همراه دارد. این چالش‌ها شامل نیاز به آموزش مداوم حسابرسان می‌شود. همچنین ممکن است تنظیمات مقرراتی جدیدی برای قانونمند کردن آن لازم باشد.
بدون دیدگاه