فهرست
مقدمه‌ای بر ریسک‌های حسابرسی و اهمیت پاسخگویی حسابرس
در دنیای پیچیده مالی امروز، درک ریسک حسابرسی (Audit Risk) امری حیاتی است. این مفهوم به احتمال وجود تحریف‌های بااهمیت در صورت‌های مالی اشاره دارد. اگر حسابرس موفق به کشف این تحریف‌ها نشود، اعتبار گزارش او کاهش می‌یابد. شناسایی دقیق انواع ریسک حسابرسی و طراحی پاسخ‌های مناسب، هسته اصلی یک حسابرسی مؤثر را تشکیل می‌دهد. این مقاله به بررسی جامع این ریسک‌ها و پاسخ‌های متداول حسابرسان می‌پردازد.
ریسک حسابرسی مرتبط با موجودی کالا (Inventory)
موجودی کالا یکی از حساس‌ترین بخش‌ها در حسابرسی بسیاری از شرکت‌هاست. در ادامه به برخی از ریسک‌های کلیدی این حوزه و پاسخ حسابرس به آنها اشاره می‌شود.
ارزش‌گذاری نادرست موجودی کالا
ریسک: شرکت ممکن است موجودی کالا را نادرست ارزش‌گذاری کند. طبق استاندارد حسابداری شماره ۸، موجودی کالا باید به اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش ثبت شود. این روش نادرست، موجودی کالا را بیش از واقع یا کمتر از واقع نمایش می‌دهد.
پاسخ حسابرس: حسابرس باید آزمون‌های لازم را برای تأیید بهای تمام شده انجام دهد. او باید خالص ارزش فروش موجودی‌ها را نیز بررسی کند. این کار به اطمینان از ارزش‌گذاری صحیح کالاها کمک می‌کند.
کالاهای آسیب‌دیده و منسوخ
ریسک: عدم تعدیل برای کالاهای آسیب‌دیده یا منسوخ یک ریسک حسابرسی است. این موضوع منجر به بیش‌نمایی موجودی کالا می‌شود. زیرا خالص ارزش فروش این اقلام کمتر از بهای تمام شده آنهاست.
پاسخ حسابرس: حسابرس باید آزمون‌های دقیق بهای تمام شده و خالص ارزش فروش (NRV) را انجام دهد. این کار برای اطمینان از شناسایی صحیح کالاهای آسیب‌دیده و کاهش ارزش آنها ضروری است.
شمارش موجودی پایان سال
ریسک: حین شمارش موجودی، ورود و خروج کالا می‌تواند مشکل‌ساز شود. این امر منجر به شمارش دوباره یا حذف برخی اقلام می‌گردد. در نتیجه موجودی کالا با بیش‌نمایی یا کم‌نمایی روبرو خواهد شد.
پاسخ حسابرس: حسابرس باید اسناد ورود و خروج کالا را بررسی کند. او رسیدها و حواله‌های انبار را در زمان شمارش ردیابی می‌کند تا از صحت ثبت اطمینان یابد.
کالای در جریان ساخت (WIP)
ریسک: در شرکت‌های تولیدی، تعیین نقطه انقطاع زمانی (Cut-off) حیاتی است. محاسبه نادرست درصد تکمیل، منجر به ارزش‌گذاری اشتباه موجودی می‌شود. این یک ریسک حسابرسی مهم است.
پاسخ حسابرس: گفتگو با مدیریت در مورد فرآیند ارزیابی درصد تکمیل ضروری است. حسابرس این فرآیند را حین شمارش موجودی بررسی می‌کند. در صورت نیاز، از نظر کارشناس مستقل نیز استفاده خواهد شد.
ریسک‌های مرتبط با بدهی‌ها (Liabilities)
بدهی‌ها نیز پتانسیل بالایی برای تحریف دارند. این ریسک‌ها به‌ویژه در زمینه کامل بودن و طبقه‌بندی صحیح بدهی‌ها دیده می‌شوند.
وام‌های جدید و هزینه‌های مالی
ریسک: یک وام جدید باید به درستی بین بخش جاری و غیرجاری طبقه‌بندی شود. عدم طبقه‌بندی صحیح، تصویر نادرستی از وضعیت نقدینگی شرکت ارائه می‌دهد. همچنین ریسک عدم شناسایی هزینه‌های مالی وجود دارد که سود را بیش از واقع نشان می‌دهد.
پاسخ حسابرس: حسابرس باید دریافت وام را تأیید کند. او طبقه‌بندی آن را بررسی کرده و از ثبت صحیح هزینه‌های مالی اطمینان حاصل می‌کند. محاسبات مجدد هزینه‌های مالی بسیار ضروری است.
تعهدات وام (Loan Covenants)
ریسک: بسیاری از وام‌ها شروطی مانند حفظ حداقل سود دارند. اگر شرکت این شروط را نقض کند، وام فوراً قابل بازپرداخت است. در این حالت کل وام باید به عنوان بدهی جاری طبقه‌بندی شود. این امر بر فرض تداوم فعالیت شرکت تأثیر می‌گذارد.
پاسخ حسابرس: حسابرس محاسبات مربوط به تعهدات وام را بررسی می‌کند. او باید هرگونه نقض را شناسایی کند. حسابرس با تردید حرفه‌ای، احتمال دستکاری سود برای رعایت این شروط را در نظر می‌گیرد.
تعدیل نیروی انسانی و دعاوی حقوقی (IAS 37)
ریسک: اگر شرکتی قصد تعدیل نیرو داشته باشد، باید ذخیره شناسایی کند. این کار بر اساس استاندارد حسابداری شماره ۴ انجام می‌شود. دعاوی حقوقی نیز ممکن است نیاز به شناسایی ذخیره داشته باشد. عدم ثبت این موارد بدهی‌ها و هزینه‌ها را کمتر از واقع نشان می‌دهد.
پاسخ حسابرس: گفتگو با مدیریت و بررسی مستندات بسیار مهم است. حسابرس تأییدیه وکیل شرکت در مورد دعاوی حقوقی را نیز دریافت می‌کند تا احتمال پرداخت وجه را ارزیابی کند.
ریسک‌های مرتبط با دارایی‌های غیرجاری (Non-Current Assets)
مخارج سرمایه‌ای در مقابل هزینه‌های جاری
ریسک: طبقه‌بندی نادرست هزینه‌ها یک ریسک حسابرسی رایج است. ثبت هزینه‌های جاری به عنوان دارایی، منجر به بیش‌نمایی دارایی‌ها و سود می‌شود. این کار طبق استانداردهای حسابداری ایران اشتباه است.
پاسخ حسابرس: بررسی تفکیک هزینه‌ها برای تشخیص ماهیت آنها ضروری است. حسابرس آزمون‌های بیشتری برای اطمینان از طبقه‌بندی صحیح مطابق با استاندارد حسابداری شماره ۱۱ انجام می‌دهد.
استهلاک و عمر مفید دارایی‌ها
ریسک: شناسایی دارایی‌های منسوخ که هنوز مستهلک نشده‌اند، یک ریسک مهم است. تغییر نامناسب عمر مفید دارایی‌ها برای کاهش هزینه استهلاک نیز یک ریسک دیگر محسوب می‌شود.
پاسخ حسابرس: بحث با مدیر مالی در مورد سیاست استهلاک و منطقی بودن آن انجام می‌شود. حسابرس دلایل تغییر عمر مفید دارایی‌ها را ارزیابی کرده و وضعیت دارایی‌های منسوخ را بررسی می‌کند.
سایر انواع مهم ریسک حسابرسی
طرح‌های پاداش مدیریتی
ریسک: اگر پاداش مدیران بر اساس سود تعیین شود، انگیزه دستکاری ایجاد می‌شود. این امر منجر به بیش‌نمایی درآمدها و دارایی‌ها می‌گردد. همچنین کم‌نمایی هزینه‌ها و بدهی‌ها را به دنبال دارد.
پاسخ حسابرس: حفظ تردید حرفه‌ای در طول حسابرسی ضروری است. حسابرس تصمیمات قضاوتی مدیریت و تعدیلات ثبتی را دقیق بررسی می‌کند. مقایسه رویه‌ها با سال‌های گذشته نیز مفید است.
سیستم‌های اطلاعاتی جدید
ریسک: راه‌اندازی یک سیستم حسابداری جدید ریسک به همراه دارد. این کار می‌تواند منجر به انتقال ناقص یا نادرست داده‌ها شود. در نتیجه مانده‌های اولیه ممکن است اشتباه باشند.
پاسخ حسابرس: گفتگو با مدیریت درباره فرآیند انتقال داده‌ها انجام می‌شود. حسابرس آزمون‌های نمونه‌ای برای تأیید صحت و کامل بودن اطلاعات اجرا می‌کند. مستندسازی و آزمون کنترل‌های سیستم جدید نیز الزامی است.
مشتری جدید حسابرسی
ریسک: در حسابرسی مشتری جدید، تیم با رویه‌های شرکت آشنا نیست. این عدم آشنایی، ریسک عدم کشف (Detection Risk) را افزایش می‌دهد. این موضوع یک جنبه مهم از ریسک حسابرسی است.
پاسخ حسابرس: حضور اعضای باتجربه در تیم حسابرسی الزامی است. همچنین تخصیص زمان کافی برای شناخت شرکت و ارزیابی ریسک‌های تحریف بااهمیت، اهمیت بالایی دارد.
مسائل مربوط به تداوم فعالیت (Going Concern)
ریسک: برخی شاخص‌ها می‌توانند نشان‌دهنده مشکلات نقدینگی باشند. افزایش دوره بازپرداخت بدهی‌ها و کاهش نسبت‌های نقدینگی از این موارد هستند. این مسائل تداوم فعالیت شرکت را تهدید می‌کنند.
پاسخ حسابرس: انجام آزمون‌های دقیق تداوم فعالیت بسیار مهم است. این آزمون‌ها شامل بررسی پیش‌بینی‌های جریان نقدی و مفروضات آنهاست. بحث با مدیریت برای اطمینان از منطقی بودن فرض تداوم فعالیت ضروری است.
بدون دیدگاه