بررسی تأثیر متغیرهای حسابرسی داخلی بر برنامه ی حسابرسی

شرح وظایف مدیر حسابرسی داخلی internal audit 

در هر سازمان، مدیریت، مسئولیت سیستم کنترل داخلـی را بـه عهـده دارد؛ زیـرا پاسـخگـویی کـه خواستگاه آن احترام به حقوق انسانها است در زمینه ها و سطوح مختلف مطـرح اسـت و یکـی از مهمترین کنترل های داخلی که امروزه در اکثر کشورهای پیشرفته و شرکتهای بـزرگ مـورد استفاده قرار می گیرد، حسابرسی داخلی internal audit است که می تواند تأثیرهای قابـل ملاحظـه ای بـر بـرآوردن نیازهای استفاده کنندگان از نتایج حاصل از عملیاتش بگذارد.

یکی از مهمترین استفاده کنندگان از نتایج کار حسابرسان داخلـی حسابرسـان مسـتقل هسـتند کـه در صـورت کسـب شـناخت کـافی و تصمیم به اتکا بر نتایج حاصل از کار آنان، جنبه های مختلفی از عملیات حسابرسـی مسـتقل تحـت تاثیر قرار می گیرد، یکی از این جنبه ها برنامه ی حسابرسی است که خود شامل قسمت های مختلفی می شود. در این پژوهش سعی بر این است تـا بـا اسـتفاده از روش توصـیفی تحلیلـی نـوع تغییـرات ایجاد شده و دلیل این تغییرات تعیین شود.

نتایج این پژوهش نشان می دهد که حسابرسان مستقل بر نتایج حاصل از کار حسابرسان داخلی اتکا می کنند و این اتکا منجر به کاهش بودجه های زمـانی و ریالی در برنامه حسابرسی audit می شود.

با عملی شدن اندیشه ی جدایی مالکیت از مدیریت، در شرکت های سهامی و ساختار جدید سرمایه و گسترش روزافزون بازارهای سرمایه و شمول قشر گستردهای از افراد در خیل سرمایه گذاران،حسابداری نقش اجتماعی یافت و حسابرسی نیز از اهمیتی قابل توجهی برخوردار شده است.

از آنجاکه مدیریت مسئولیت تهیه ی صورتهای مالی و سیستم کنترل داخلی را عهده دار شد، به کارگیری خدمات حسابرسی داخلی برای ارزیابی عملکرد سیستم کنترل داخلی،به گونه ای فزاینده رشد یافت. آخرین تغییرات ایجاد شده در حسابرسی داخلی که منجر به ایجاد حسابرسی داخلی نئومدرن شده است، موجب شد نیازهای طیف وسیعی از استفاده کنندگان مانند هیئت مدیره، مدیریت ارشد، حسابرسان مستقل و مدیران عملیاتی تحت تاثیرقرار گیرد. در متون تخصصی حسابرسی بهترین جایگاه برای واحد حسابرسی داخلی internal audit را آن گونه می دانند که تحت نظارت کمیته ی حسابرسی و یا هیئت مدیره فعالیت کند؛ زیراکمیته ی حسابرسی به همراه سایر اعضای هیئت مدیره ی مسئول عملکرد گزارش شده شرکت هستند، اما بر خلاف اعضای موظف هیچ اختیاری در تصدی امور اجرایی شرکت ندارند.

حسابرسی داخلی internal audit

«حسابرسی داخلی internal audit ، وظیفه ی ارزیابی مستقلی است که توسط مدیریت واحدهای اقتصادی برای بررسی سیستم کنترل داخلی ایجاد می شود و کفایت سیستم کنترل داخلی را از لحاظ درست، مناسب، اقتصادی، اثربخش و کارآمد بودن استفاده از منابع، آزمون، ارزیابی و گزارش می کند».

حسابرسی داخلی  نئو مدرن

با توجه به تعریف حسابرسی داخلی internal audit نئو مدرن اینگونه به نظر می رسد که حسابرسان داخلی نئو مدرن خدمات خود را در سطح متقاضیان متعددی ارایه می دهند، و اینگونه استنباط می شود که آنها سلسله  مراتب سازمانی را نقض می کنند. اما با بررسی اجمالی شرکت ها و گروه های بزرگ متوجه می شویم که آنها دیگر به تشریفات سازمانی وابسته نیستند و به تدریج از آنها دور شده اند.

اصول سلسله مراتب سازمانی کم رنگ شده و جای خود را به شبکه ای قابل انعطاف داده اند. در این تغییر مدیریت، حسابرسی داخلی internal audit به عنوان هدفی پیشرو خدماتی را ارایه می دهد که عبارت است از :

 ۱ -رفع نیازهای هیئت مدیره

۲ -رفع نیازهای مدیریت ارشد

۳ -رفع نیازهای حسابرسان مستقل

۴ -رفع نیازهای مدیران

عملیاتی، ارایه خدمات به گونه ای است که مطابق با نیازها و حساسیت های آنها باشد. در چنین شرایطی اصل راهنمایی و ارتباط در حسابرسی داخلی به استفاده کنندگان از خدمات حسابرسی یاد می دهد که برای تصمیم گیری به چه چیزی نیاز دارند.

روابط میان حسابرسان مستقل و حسابرسان داخلی

از زمان تصویب و انتشار بیانیه ی شماره ۶۵ استانداردهای حسابرسی که پس از بیانیه ی شماره ۹ استانداردهای حسابداری برای محدود کردن روابط میان حسابرسان مستقل و حسابرسان داخلی انتشار یافت پژوهش های بسیاری درجهت تعیین نوع روابط میان حسابرسان مستقل و حسابرسان داخلی و تأثیرات این روابط بر انجام حسابرسی مستقل صورت پذیرفته است. کلی و هاسگین(۱۹۸۱ (این سؤال را مطرح ساختند:

آیا حسابرسان داخلی می توانند هزینه ی انجام حسابرسی مستقل را کاهش دهند؟ نتایج بررسی های ایشان بیانگر آن است که اغلب شرکتها خواهان کیفیت بالای کار حسابرسی داخلی internal audit هستند و برای دستیابی به این هدف هزینه بالایی را تحمل میکنند. همچنین اغلب مدیران مالی شرکتهای مورد بررسی احساس می کردند که واحد حسابرسی داخلی نسبت به سازمان مستقل است.

بنابراین باید به کارگیری نتایج کار حسابرسان داخلی توسط حسابرسان مستقل توسعه یابد تا بتوان هزینه های حسابرسی مستقل را کاهش داد.
ولف (۱۹۸۲ )شان داد که واحد حسابرسی داخلی یکی از عوامل محیطی بالقوهی تأثیرگذار بر قضاوت های حرفه ای حسابرسی است. نکته ی جالب توجه در پژوهشهای ایشان این بود که اگرچه اهمیت حسابرسی داخلی با پیشرفت حسابرسی رو به زوال گذاشته است، اما در وضعیت کنونی اغلب حسابرسان مستقل به ایشان اتکا می کنند و میزان اتکا به حسابرسان داخلی، به ارزیابی حسابرسان مستقل از کار ایشان بستگی دارد.
عبدل خلیق، اسنوبال و راگ(۱۹۸۳ ) در مقاله ای تحت عنوان تاثیر متغیرهای حسابرسی داخلی بر برنامه ریزی حسابرسی مستقل، روش پردازش الکترونیکی داده ها و همچنین دو متغیر سازمانی را بر برنامه ریزی کار حسابرسی مورد بررسی قرار دادند. نتایج بررسی های ایشان نشان می دهد سطح سازمانی که حسابرسان داخلی نسبت به آن گزارش می دهند.

مهمترین عامل تأثیرگذار بر برنامه حسابرسی است. به عبارتی با افزایش بی طرفی حسابرسان داخلی می توان میزان اتکا به ایشان را افزایش داد.

تأثیر اتکای حسابرسان مستقل به حسابرسان داخلی 

افزایش سطح مهارت حسابرسان داخلی و بهبود عملکرد ایشان سبب خواهد شد که حسابرسان مستقل ساعات کار برنامه ریزی شده را کاهش دهند. اما بی طرفی حسابرسان داخلی بر برنامه ی زمانبندی حسابرسان مستقل بی تأثیراست؛ زیرا آنها در استخدام صاحبکار هستند.

همچنین مطالعه ها نشان داده است که حسابرسان داخلی برخی اعمال خاص را پیش از آنکه حسابران مستقل کار برنامه ریزی را انجام دهند، به انجام رسانیده اند که ممکن است در صورت عدم انجام این امور توسط حسابرسان داخلی میزان ساعات کار برنامه ریزی شده با میزان بودجه ی زمانی فعلی متفاوت شود.

بررسی تأثیر حسابرسی داخلی بر تقویت کنترل های داخلی

فادزیل هارون و جانتان(۲۰۰۵ ) به بررسی تأثیر حسابرسی داخلی internal audit بر تقویت کنترلهای داخلی می پردازند. ایشان بیان می دارند که مدیریت واحد حسابرسی داخلی، توانایی های حرفه ای و بیطرفی حسابرسان داخلی بر توانایی سیستم کنترل داخلی در امر پایشگری شرکت تأثیر قابل ملاحظه ای دارد و مراحلی از حسابرسی که با ارزیابی سیستم کنترل داخلی انجام می شود را تحت تأثیر قرار می دهد. این موضوع خود سبب تغییر مخاطرات ناشی از کار حسابرسی می شود.

درنهایت نیز ایشان بیان می دارند که گزارش حسابرس مستقل به شدت متأثر از اعمال مختلف سیستم کنترل داخلی و از همه مهم تر واحد حسابرسی داخلی است. همچنین از نظر ایشان اگرچه تکامل حرفه ی حسابرسی داخلی و تغییرات ایجاد شده در آن در صد سال گذشته به کندی رخ داده است، اما توسعه و به  کارگیری واحد حسابرسی داخلی به صورت شتاب آمیزتری رواج یافته است و میزان تأثیر واحد حسابرسی داخلی internal audit بر بهبود کنترل های داخلی رو به فزونی گذاشته است.

حسین، ماسری و هانسن (۲۰۰۸ ) بیش از هفتاد عامل تأثیرگذار بر کیفیت اسناد و مدارک مورد بررسی توسط حسابرس را بر می شمرد و بیان میدارد که حسابرسی داخلی internal audit بر چندین عامل کیفیت بخش به اسناد و مدارک تهیه شده توسط صاحبکار تأثیرگذار است.

پیشنهادهای کاربردی

1. وجود یک واحد حسابرسی کارا می تواند منجر به کاهش زمان، حجم و در پی آن هزینهی حسابرسی مستقل شود اما عدم آشنایی مدیران شرکتها با این مهم سبب نادیده انگاشتن آن شده است. بنابراین باید برای استفاده از خدمات حسابرسی داخلی internal audit، کاهش هزینه ها و استفاده از سایر خدمات حسابرسان داخلی آموزش های لازم به مدیران داده شود.
2. در صورت بی طرفانه عمل کردن واحد حسابرسی داخلی internal audit کارایی و عملکرد آن بهبود یافته و حسابرسان مستقل می توانند اتکای بیشتری برعملکرد ایشان داشته باشند. بنابراین برای افزایش بیطرفی حسابرسان داخلی باید به جایگاه آنها به گونه ای تعیین شود که زیرنظر بالاترین رده ی مدیریت و یا کمیته ی حسابرسی فعالیت کنند.
3. داشتن مهارت شغلی مناسب عاملی تأثیرگذار برای اتکای حسابرسان مستقل به حسابرسان داخلی است که باید سعی شود از افراد دارای تحصیلات مرتبط و تجربه دار استفاده نمود و برای بهبود عملکرد ایشان آموزش مستمر برای به روز رسانی سطح معلومات و هماهنگ سازی ایشان با راهبردهای سازمان، در نظر گرفته شود.